De hitte, de stank en de masturberende mannen

INTERVIEW Nederlandse Andrea Steinmetz schrijft boek over haar tijd als cipier in een zwaarbewaakte Texaanse gevangenis

‘Ligt Denemarken in Nederland?” Nee. ,,Hoeveel is de euro waard?” Eén dollar twintig. ,,Prima. Dank u wel.” Het vraag- en antwoordspel is een hoogtepunt uit het sollicitatiegesprek van Andrea Steinmetz (54). Zij hoopt op een baan in een zwaarbewaakte gevangenis. Enkele weken later brengt een brief goed nieuws: ,,Gefeliciteerd! U bent geselecteerd om als correctional officer, ofwel cipier, te werken bij het Texas Department of Criminal Justice.”

Steinmetz’ sollicitatieprocedure was zeker zo bizar als het werk zelf. Ze hield het negen maanden vol en schreef het boek Het mensenpakhuis over haar ‘absurde avontuur’. De Amsterdamse was naar haar man in Texas verhuisd. Op zoek naar wat spanning besloot ze, nadat ze een hamburgerkraam had bestierd, te solliciteren in de gevangenis.

,,Iedereen raadde het me steeds aan,” zegt ze. Ze rekende op een klus in de uitkijktoren, ‘met een verrekijker of zo’. Iets onschuldigs. Maar nee, als kersverse boss lady moest ze écht het cellengebouw in. Ze schreeuwde naar de gevangenen ‘zitten blijven jij’, doorzocht cellen en fouilleerde gedetineerden. ,,Zie je het voor je? Ík! Vijftigplusser, één meter 63, 55 kilo, na een opleiding van tien weken. Bizar.”

De VS zijn het land met de meeste gevangen ter wereld: 2,5 miljoen. Het land met vijf procent van de wereldbevolking is goed voor een kwart van alle gevangenen ter wereld. Dat is meer dan China en Rusland bij elkaar. Volgens Steinmetz worden gevangenissen gebouwd op het platteland om de kwijnende economie op te krikken. ,,Omdat het dunbevolkt is, kan het gevangeniswezen niet kritisch zijn bij de werving van bewakers.”

Bij haar eerste ronde langs de cellen schrok ze van de hitte, de stank, het geschreeuw, het klong-klong van ijzer op ijzer en de masturberende mannen die haar uitdagend aanstaarden. Welkom in Colton (om aanklachten te voorkomen, gebruikt ze in haar boek louter valse namen). ,,Ik was geschokt.”

Voor Nederlandse begrippen onmenselijke toestanden, zegt ze. Twee mensen in een cel van drie bij twee. Geen privacy als je naar het toilet gaat. Keiharde, stinkende matrassen. Veertig graden Celsius. Ruzies. Drugsgebruik. ,,En dat tien, twintig, dertig jaar lang. Sommigen volgen een opleiding. Maar de meesten komen er crimineler uit dan ze erin gingen, want reïntegratieprojecten, daar doen ze niet aan.”

Steinmetz vindt het een uitzichtloze bende. Voor de jongeren in de getto’s hoort het erbij; soms zit je vast, soms niet. ,,En de lengte van de straffen is draconisch. Een man was betrapt voor winkeldiefstal, waaronder video’s van Free Willy en Sneeuwwitje voor zijn nichtje. Hij kreeg twee keer 25 jaar tot levenslang.”

En van de rechtspraak hoeven verdachten het niet te hebben, zegt ze. ,,De meesten krijgen een pro-deo-advocaat toegewezen. Die zijn óf net afgestudeerd óf ze komen nergens aan de bak. Ze hebben sowieso geen tijd voor al hun zaken. De officieren van justitie hebben het óók druk. Daardoor komt 95 procent van de zaken nooit voor. De zaken worden afgedaan met een plea bargain: de verdachten bekennen een minder erge misdaad om een lange straf te voorkomen. Zo kon een man die een pakketje aanpakte van de postbode, met vier ons coke, bestemd voor de buurman, één jaar cel krijgen áls hij bekende. Hij weigerde en kreeg de minimumstraf: vijftien jaar.”

Het enige waaraan wel aandacht wordt besteed, zijn de perkjes, prieeltjes en bloemen rondom het gebouw. De centrale hal, waar de bezoekers komen, ziet er picobello uit. En de muur is beschilderd door de gevangenen. Amerikanen vinden het gevangenissysteem prima. Politici maken zich er niet druk om, burgers zeggen dat je op de blaren moet zitten als je je billen brandt. Ik ben blij dat ik er weg ben.”

Paspoort

Geboren: 14 maart 1954, Huizen.

Carrière: werkte na haar middelbare school als verslaggever en redacteur bij dag- en weekbladen als Amersfoortse Courant en Nieuwe Revu. Later werkte ze als adviseur in- en externe communicatie in het bedrijfsleven. Dat doet ze nu nog steeds. In 2007 werkte ze als cipier in een zwaarbewaakte Amerikaanse gevangenis.

Privé: alleenstaand, geen kinderen.