‘In het mooiste vak krijg je harde klappen’

Het is als conducteur afwachten hoe een passagier reageert. Als je vraagt of hij zijn schoenen van de bank wil halen, krijg je vaak een grote mond. Wanneer je verzoekt of de muziek wat zachter mag, moet je je met je eigen zaken bemoeien. En als je je beperkt tot je kerntaak, een kaartje vragen om een gaatje te knippen, kun je soms klappen krijgen.

Demonstratief zittend op de rails doen conducteurs hun verhaal. Ze voeren actie.  Michiel van Loo bijvoorbeeld, is vorig jaar bedreigd met een mes. „De passagier was boos toen ik om een kaartje vroeg dat hij niet bij zich had.”

Naast hem zit Eileen Bookelman. „Soms word je genegeerd als je vraagt om een kaartje. Of je krijgt een grote bek.”
Op het perron staat collega Niels Dol: „Vorig jaar moest ik een collega te hulp schieten, nadat hij door een idioot van het perron was geduwd. Zo met zijn hoofd op de rails. Knock-out. De passagier was boos, omdat hij een station te laat was uitgestapt.”

Dat was gistermiddag. Conducteurs op station Almere-Centraal legden vanaf half drie ‘s middags een uur het werk neer. Treinverkeer was onmogelijk. Van Loo: „Het punt is dat je altijd het gevoel hebt dat zo’n agressieveling de volgende dag weer gewoon in de trein kan zitten.”

Aanleiding voor de actie is de mishandeling van twee collega’s donderdagavond. Zes twintigers schopten en sloegen in op twee veiligheidsmedewerkers van de NS. Niemand weet waarom. Wél was de groep al eerder opgevallen bij de conducteur; ze schreeuwden en toonden hun geslachtsdelen aan reizigers.

Een van de twee mishandelde NS-medewerkers moest naar het ziekenhuis voor behandeling aan zijn verwondingen; een gebroken rib en kneuzingen over het hele lijf. Hij moet zich maandag weer melden in ziekenhuis, omdat zijn gezichtsvermogen mogelijk permanent is aangetast, zegt politiewoordvoerder Ed Kraszewski. „Het wrange is,” zegt collega Van Loo, „dat die man net was hersteld van een ander geweldsincident.”

Twee van het zestal zitten nog vast op verdenking van mishandeling. Ze worden maandag voorgeleid aan de rechter-commissaris. De politie onderzoekt wat de rol is geweest van de andere vier.

De VVMC, de bond voor rijdend personeel, wil dat de in- en uitgangcontroles terugkomen op het station, zegt bondsbestuurder Wim Eilert. „Ook moeten de veiligheidsteams worden vergroot van twee naar zes personen. En politie moet meer surveilleren.”

De bond wil dat de NS niet alleen op de Flevolijn ingrijpt, maar overal in het land. Maaike Derksen, als manager verantwoordelijk voor de Flevolijn, heeft voor dit weekend maatregelen aangekondigd. „Er komen extra controleurs op het station en er zal een beveiliger met een hond surveilleren.” Ook de spoorwegpolitie zal de komende dagen extra surveilleren. Volgende week praat de NS met de bonden over mogelijk structurele maatregelen.

NS-woordvoerster Nienke Spanauf stelt dat het geen probleem tussen conducteurs en de NS is, ‘maar een maatschappelijk probleem’. Ze zegt dat de NS de actie wél begrijpt, maar niet steunt. „Liever hebben we acties waar reizigers geen last van hebben.” Ze zegt dat het aantal incidenten is gedaald van 570 in 2007 tot 558 in 2008.

Volgens Bookelman zijn de cijfers vertekend: „We hebben een dikke huid gekregen en melden niet alles.” Maar vergis je niet, benadrukken de conducteurs, ‘we zijn maar rare wezens’, grijnst Van Loo. „Het blíjft het mooiste vak.”

Tot nu toe

– Augustus 1999 Een jongen weigert zijn kaartje te laten zien. Hij scheldt en duwt en steekt de conducteur met een mes.

– Juni 2001 Een conducteur wordt door nog onbekende man mishandeld in Almere-Stad.

– Oktober 2001 Spoorwegpersoneel besluit terug te keren naar Lelystad nadat een aantal reizigers in de trein naar Amsterdam vernielingen heeft aangericht.

– Zomer 2003 Twee zwartrijders molesteren een conducteur bij het station Almere-Muziekwijk.

– Oktober 2003 Een reiziger op de Flevolijn scheldt een passagier en een conducteur uit. Bij zijn aanhouding verwondt hij zichzelf en een agent.

– 19 maart 2009 Zes passagiers molesteren twee conducteurs in Almere.