Rustig kijken naar waan van de dag

Wijsgeren Bas Haring en Paul Cobben vinden dat er in actuele debatten vaker naar denkers zoals zij moet worden geluisterd. Daarom geeft deze krant ze vandaag, in de Maand van de Filosofie, de kans hun licht te laten schijnen over vijf actuele krantenkoppen. Cobben: ‘Onze samenleving is als een fabriek; iedereen maakt zich druk over één taak zonder verder na te denken. Is dat vrijheid?’

BRANDWEER LEGT WERK NEER NA OVERLAST JEUGD

(Hulpverleners worden belemmerd in hun werk door jongeren)

Haring: ,,Overlast is niet iets typisch van deze tijd, al denken veel mensen dat wel. Nu zijn het toevallig ‘Marokkaanse eikeltjes’ die overlast veroorzaken. Wat ik een interessante ontwikkeling vind, is onze toenemende kennis over oorzaken van gedrag. In het geval van depressie en adhd hebben we al pillen ontwikkeld om er vanaf te komen. Sommigen denken dat dat ook kan met crimineel gedrag. Ik denk dat we moeten beseffen dat we minder kunnen beheersen dan we willen.”

Cobben: ,,We noemen jeugdige baldadigheid al snel crimineel en een anoniem telefoontje terreur. Heftige reacties die voortkomen uit onzekerheid. Wie zijn we? Wat zijn onze waarden? Ik zeg niet dat de ‘capuchonklootzakjes’, die mensen wegpesten uit hun wijk en homo’s haten, géén probleem zijn. Maar dat betekent niet dat multiculturaliteit óók een probleem is.”

‘EEUWIGE BAND MET URUZGAN’

(Prins Willem-Alexander op bezoek bij troepen in Afganistan)

Haring: ,,Gezien door ónze ogen leven in Afghanistan allemaal mensen in ellende, onder het juk van een misdadig regime. Moeten we daar iets aan doen? En áls we het willen, kún je een samenleving veranderen die er eeuwen over heeft gedaan te worden zoals zij is? Een illusie. Is onze ideale manier van leven, ook ideaal voor hen? Als we Afghanistan willen omvormen, dan zullen we eeuwen aanwezig moeten zijn. Dat willen wij én zij niet.”
Cobben: ,,Van mensen de bereidheid vragen hun leven op te offeren, is iets wat de overheid niet lichtzinnig mag doen. Als het is ter verdediging van je land of vrijheden: ja. Als het gaat om de omvorming van een land, vind ik dat grenzeloos naïef. We leggen onze eigen vrijheden op, maar opgelegde vrijheid ís geen vrijheid.”

BIG BROTHER HARDE REALITEIT

(De overheid maakt steeds grotere inbreuk op de privacy van burgers)

Haring: ,,Terreurdreiging wordt schromelijk overschat. Hoe erg de aanslagen in New York of Madrid waren, de kans dat je omkomt bij een aanslag is klein. De kans dat je in het verkeer om het leven komt, is veel groter. Kennelijk accepteren we dat veel autoverkeer gepaard gaat met slachtoffers. Een verstandige redenering. Moeten we accepteren dat we er niets tegen kunnen doen dat er op aarde, met al die volken, af en toe iemand zó boos is dat hij anderen wil opblazen?”
Cobben: ,,We bestrijden terreur om onze eigen vrije samenleving te verdedigen. En om dat mogelijk te maken, halen we steeds hapjes van onze vrijheden weg. Veiligheidsdiensten hebben daar geen boodschap aan. Zij hebben de taak veiligheid te garanderen. De verantwoordelijkheid voor de gevolgen schuiven ze door. Je alleen druk maken om je eigen taak is een modern verschijnsel en studenten worden zo opgeleid. Alsof de samenleving één grote fabriek is waarin iedereen een eigen taak heeft. Dat is geen vrije, maar een technocratische samenleving.”

‘MILJOEN ELEKTRISCHE AUTO’S IN 2020’

(Zorgen om het milieu leiden tot groene plannen voor de toekomst)

Haring: ,,Is het niet raar dat we bezorgder zijn over de mensen in de toekomst dan over de mensen die nú leven, bijvoorbeeld in Afrika? Is het écht erg als tijgers of walvissen verdwijnen? Missen ze de panda in de toekomst? Vast niet. En als we zo bezorgd zijn over dieren, waarom zijn we dan niet boos over de stelselmatige, wereldwijde martelingen in de bio-industrie? Onze leefomgeving is wél belangrijk. Het is verstandig geen gif op straat te gooien. De stijging van de zeespiegel moeten we voorkomen, want dat kan gevaar opleveren.”

Cobben: ,,Ik vind dat we ons juist wel druk moeten maken om de natuur en dieren die uitsterven. De manier waarop we met dieren omgaan, zegt iets over hoe we met de zwakkeren in de samenleving omgaan. Ook hebben we dieren nodig om onszelf aan te spiegelen, bijvoorbeeld in sprookjes, de literatuur en onze dromen. Het feit dat je weet dat een toekomst bestaat, betekent meteen dat je je er zorgen over gaat maken. Je kunt je niet opsluiten in het nu.”

PVDA WIL OPHELDERING BONUS AEDES-TOPMAN

(Maatschappelijke onvrede over hoge beloning topmannen)

Haring: ,,De Russische polsstokhoogspringlegende Sergei Bubka, kreeg elke keer een bonus van de regering als hij zijn eigen record brak. Uiteindelijk sprong hij over ruim 6 meter heen. Na twintig jaar bekende hij dat hij zijn laatste record al veel eerder had kunnen breken, maar dat niet deed: het was aantrekkelijker zijn oude records steeds een beetje te verbeteren om steeds een bonus te vangen. Als we constateren dat je gedrag zó kunt sturen, waarom belonen we topmannen niet om zo veel mogelijk mensen aan het werk te krijgen én te houden?”
Cobben: ,,De relatie tussen werkprestatie en beloning is vaak zoek. Door bonussen hebben veel bestuurders alleen oog voor de aandeelhouders, niet voor de werknemers of duurzaamheid. Vooral in organisaties met een maatschappelijke functie, vind ik dat problematisch. Houden hoge beloningen mensen ambitieus? Als je een paar ton verdient, dan is erkenning toch een goede aanvullende bonus?”

Paspoort Bas Haring
Geboren: 23 april 1968, De Bilt, woont nu in Amsterdam.
Werk: Auteur, tv-maker en bijzonder hoogleraar publiek begrip van wetenschap. Hij maakt tv-programma’s waarin hij filosofische vragen op een toegankelijke manier onder de aandacht brengt. Hij schreef meerdere boeken. Zijn laatste boek is een essay waarin hij zich afvraagt waarom we ons druk maken over de toekomst en hoe erg een toekomst zonder natuur is.
Privé: Ongehuwd.

Paspoort Paul Cobben
Geboren: 05-06-1951, Amersfoort, woont nu in Tilburg.
Werk: Hoogleraar geschiedenis van de moderne en hedendaagse wijsbegeerte, Universiteit van Tilburg.
Voorzitter Centrum voor Duits Idealisme. Voorzitter Begeleidingscommissie Filosofie voor het Voortgezet Onderwijs. Publiceerde onder meer over de multiculturele staat, de filosoof Hegel en over recht en moraal.
Privé: Weduwnaar, twee zonen.

Evenement – Maand van de Filosofie over verzoening

Is verzoening mogelijk tussen de Europese identiteit en de islam? Kunnen daders en slachtoffers van misdrijven in dezelfde samenleving blijven leven? Is verzoening met ons koloniale verleden mogelijk? Kunnen we ons verzoenen met ons lot? Met ons verleden? Wat is verzoening eigenlijk?

Filosoferen is vooral vragen stellen en zoeken naar antwoorden om die antwoorden vervolgens ter discussie te stellen. Verzoening is dit jaar het thema in de Maand van de Filosofie die de hele maand april duurt. Politici, filosofen, wetenschappers en andere mensen met een mening buigen zich op evenementen, debatten en in de media over vragen die met verzoening te maken hebben.

Het essay voor de Maand van de Filosofie is dit jaar geschreven door filosoof Bas Haring. In het essay vraagt hij zich af waarom we ons druk zouden moeten maken over de toekomst. En of een toekomst zonder natuur erg is.

Meer info: maandvandefilosofie.nl en basharing.com.